Choroby metaboliczne są ściśle związane z behawiorem żywieniowym w okresie przejściowym oraz po porodzie. Zwierzęta wykazują charakterystyczne objawy, wskazujące na wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia choroby metabolicznej.
Zaburzenia metaboliczne w okresie przejściowym oraz we wczesnym okresie poporodowym dotykają znaczną część krów mlecznych dopiero w okresie laktacji, co ma negatywny wpływ na ich zdrowie, dobrostan i wydajność. Schorzenia metaboliczne i gospodarki mineralnej organizmu np. kwasica, ketoza, lewoskrętne przemieszczenie trawieńca czy hipokalcemia są szkodliwe dla samej krowy, ale również opłacalności produkcji mleka, zwiększa się ryzyko brakowania lub zgonu, rosną koszty leczenia ponadto zaburzeniu mogą ulec zdolności rozrodcze. Objawy, mimo, że charakterystyczne są trudne do zaobserwowania gołym okiem, a nawet subtelne zmiany w zachowaniu mogą wskazywać na rozwój choroby, zanim pojawią się objawy oczywiste – biegunka, podwyższona temperatura, apatia, długotrwałe zaleganie. Im wcześniej wykryjemy zmianę zachowania, skuteczność wyleczenia rozpoczynającej się choroby będzie wyższa. W większości wymienionych przypadków obserwujemy spadek przeżuwania i pobrania paszy, obniżenie dziennej wydajności oraz aktywności oraz wzrost czasu leżenia w ciągu dnia. Wszystkie parametry są ze sobą ściśle skorelowane, a ich ocena jest bardzo przydatna szczególnie w okresie okołoporodowym, z którym mają związek choroby metaboliczne. A jest to kluczowy okres dla wysokiej produkcji, zdrowia i rozrodu stada. Właśnie dzięki wysokiej czułości i precyzyjnych funkcjach e-stado możemy uniknąć wielu schorzeń.
Czas przeżuwania
Naukowcy od wielu lat przyglądają się dobowemu behawiorowi żywienia krów mlecznych. U zdrowych krów czas przeżuwania wynosi około 500 min. na dobę, przed porodem spada do około 400-450 min., w dniu porodu obserwujemy drastyczny spadek lub całkowity zanik, po porodzie natomiast systematyczny wzrost, do uzyskania ponownego przeżuwania dobowego około 500 minut. Inaczej dzieje się w przypadku choroby czy zaburzenia.
Z badań N. Soriani i wsp. z 2013 i 2014 r. wynika, że krowy, których czas przeżuwania przed porodem był niższy niż zwykle w pierwszych dniach po porodzie obserwowano znaczny spadek przeżuwania (około 450 min./dobę) i znacznie częściej zapadały na choroby metaboliczne. Te, u których zaobserwowano łagodne zaburzenia metaboliczne lub dobry stan zdrowia w okresie poporodowym miały dłuższy średni czas przeżuwania (nawet ponad 520 min./dobę) w pierwszych 10 dniach po porodzie, co jest niezwykle ważne dla wysokiej produkcji i późniejszego zdrowia. e-stado pomaga obserwować zdrowie w tym newralgicznym okresie.
Pobranie paszy
Dzienne pobranie paszy ma ścisły związek z przeżuwaniem, jeżeli spada czas dziennego pobrania paszy, przeżuwanie również. Z badań wynika, że mniejsze spożycie suchej masy paszy (od 6,7 do 14,7 kg s.m.) w okresie przejściowym ma odzwierciedlenie w niskim pobraniu po porodzie, co będzie miało wpływ na rozwój chorób metabolicznych i niższą produkcję mleka. Szacuje się, że średni spadek pobrania s.m. paszy o 1 kg spowoduje spadek produkcji mleka o 1,94 kg. Gołym okiem, szczególnie w oborach wolnostanowiskowych trudno zauważyć zmiany w ilości pobranej paszy, dlatego e-stado zastępuje naszą obserwację i wysyła alerty, dzięki, którym reakcja będzie szybsza. Warto pamiętać, że spadek apetytu jest częstym objawem wielu schorzeń!
Obniżenie produkcji mleka
Kolejnym symptomem, jednak widocznym trochę później niż dwa poprzednie jest spadek dziennej produkcji mleka od 4 do nawet 25 kg, a to z kolei jest skorelowane z ilością pobranej s.m. paszy. Dzienna wydajność mleczna chorych krów, poddanych diagnozie jest średnio o 15 kg/dzień mniejsza niż zdrowych krów. Natomiast obniżenie produkcji mleka można zaobserwować na 5-7 dni przed rozpoznaniem choroby – np. ketozy, lewostronnego przemieszczenia trawieńca i zaburzeń trawienia. Kontrola dziennej wydajności w połączeniu z innymi funkcjami e-stado zapewnia nadzór nad zdrowiem i produkcyjnością stada.
Aktywność dobowa
Aktywność zwierząt, na co składa się częstość wstawania, spacerowania oraz czas spędzony na leżeniu jest generalnie niższa w przypadku krów chorych niż zdrowych, jednak nie we wszystkich przypadkach. Jednak co ciekawe, krowy z ketozą i lewostronnym przemieszczeniem trawieńca mają wyższą niż przeciętna aktywność odpowiednio 8-9 dni przed zdiagnozowanym zaburzeniem. Później, w bardziej zaawansowanym stadium choroby obserwowany jest spadek aktywności. Z kolei w przypadku rozpoczynającej się kwasicy i hipokalcemii aktywność dobowa spada.
Czas leżenia
Czas leżenia w ciągu doby (prawidłowy czas od 8 do 12 godz.) i jego zmiany, mogą wskazywać na rozpoczynające się schorzenie. Jest to parametr, który świetnie pokazuje rozpoczynającą się hipokalcemię we wczesnym okresie poporodowym oraz podczas pierwszych 14 dni laktacji w przypadku ketozy w postacie silnego wzrostu czasu leżenia w ciągu doby. Wyniki badań naukowców zajmujących się behawiorem krów wskazują na to, że czas leżenia jest silnie skorelowany z równowagą energetyczną (ketoza) i poziomem wapnia we krwi (hipokalcemia). Czas leżenia i aktywności dobowej może być również znakomitym wskaźnikiem rozpoczynającej się kulawizny (która czasami jest spowodowana zaburzeniami metabolicznymi i nieodpowiednią dawką pokarmową).
Czas przeżuwania, pobrania paszy, spadek produkcji mleka, aktywność i długość czasu leżenia wykazują czasami bardzo subtelne zmiany, których może nie dostrzec ludzkie oko. Jednak połączenie wszystkich, precyzyjnych danych może pomóc w bardzo szybkiej diagnozie rozpoczynającej się choroby metabolicznej. Szybka diagnoza, to krótsze i skuteczniejsze leczenie, oszczędność pieniędzy i dbałość o zdrowotność, rozród i dobrostan zwierząt w szczycie laktacji. Monitoruj zdrowie 24/7 z e-stado, który posiada wszelkie funkcje potrzebne do obserwacji zmian parametrów zachowania krów mlecznych.
